Yazar: 2077Research Kaynak: X, @2077Research Çeviri: Şan Oppa, Altın Finans
Rollups 2.0 serisi ilk yazımızda, Layer 1 (L1) tabanlı rollup'ları tartıştık - en yüksek derecede merkeziyetsiz ve Ethereum ile uyumlu bir yönetim yöntemi. İşlemlerin sıralama görevini Ethereum L1'e devrederek, L1 tabanlı rollup'lar, L1'in merkeziyetsizliğinden, sadeliğinden ve aktifliğinden yararlanırken, aynı zamanda diğer avantajları da sunar.
Bugünkü yazımızda rollup'ın bir sonraki evrimini keşfedeceğiz: Booster Rollups. Booster Rollups yalnızca L1 tabanlı rollup'ların üzerine inşa edilmekle kalmaz, aynı zamanda Ethereum'un bileşenlilik (Composability) yeteneğini de daha da genişletir. Peki bu bileşenliliği gerçekten nasıl genişletebiliriz?
Mevcut L2 Alanının Sorunları
L2 ağının beklenen şekilde çalıştığından emin olmak için genellikle ek kontroller gereklidir. Ancak, ana hesaplama ve yürütme süreci hâlâ doğrudan L1 üzerinde gerçekleşmektedir. Bu, L2'nin işlevselliği genişletmesine (örneğin, zincir dışı EVM yürütmesi) rağmen, ek bir karmaşıklık da getirdiği anlamına gelir. Bu ek mantık ideal olmasa da, nihai hedef işlemleri standartlaştırmak ve tamamen standart EVM'ye güvenmektir.
Standartlaşma Farklı L2'ler arasında sorunsuz işlem değişimi sağlamak için kritik öneme sahiptir. Bu hedefe ulaşmak için, birden fazla zincir üzerinde işlem yapabilen yeni bir işlem türüne ihtiyaç duyulabilir.
Bu sistemde, bir işlem daha küçük alt işlemler üretebilir. Her bir alt işlem aşağıdaki detayları içerir:
Kaynak zincirinin ID'si
Hedef zincirin ID'si
Girdi verileri (örneğin çağrıcı, adres ve çağrı verileri)
Hedef zincir tarafından üretilen çıktı
Bu ticaret verisinin iki ana işlevi:
Giriş olarak kaynak zincirinde
Katılımcıların doğrudan hedef zincire dahil olmadan çıktıyı doğrudan görmelerine olanak tanır.
Hedef zincir üzerinde giriş ve çıkış tutarlılığını doğrulama
Belirtilen girdinin beklenen çıktıyı üretip üretmediğini doğrulamak için kullanılır.
Bu şekilde, her bir zincir kendi işlemlerini bağımsız olarak doğrulayabilirken, işlem formatına ve paylaşılan standartlara uymaktadır.
Bu yöntem, blok doğrulamanın basit kalmasını sağlar ve blokların geçerliliğini sağlamak için tanıdık L1 doğrulama sözleşmelerinin kullanılmasını gerektirir. Bu paylaşım standardı ve geliştirilen çapraz zincir işlem yöntemi, L2 ağlarının gelecekteki gelişimi için sağlam bir temel oluşturmakta ve Booster Rollups'un Ethereum ekosisteminin gelişimini destekleyen anahtar bir unsur haline gelmesini sağlamaktadır.
Booster Rollups'un Farkı Nedir?
Booster Rollups, işlemleri L1 üzerinde gerçekleştirmekle benzer bir şekilde işler, L1'in durumuna erişim sağlayabilirler ancak bağımsız bir depolama alanına sahiptirler, bu da yürütme ve depolamanın L2'ye genişletilmesine olanak tanır. Her L2, L1'in blok alanını genişletir, işlem işleme ve veri depolamayı daha geniş bir alana dağıtır.
Hayal edin, yalnızca bir kez dağıtılan bir merkeziyetsiz uygulama (dapp), otomatik olarak tüm Layer 2 (L2) ağlarına ölçeklenebilir. Daha fazla blok alanına ihtiyaç duyulursa, ek Booster Rollup'lar eklemek yeterlidir, ek bir yapılandırma gerekmez. Bu, geliştiricilerin iş yükünü, yeniden dağıtım maliyetlerini veya ek karmaşıklığı artırmayacağı anlamına gelir.
Kısacası Booster Rollups, dizüstü bilgisayarınıza daha fazla CPU veya SSD eklemek gibidir: Performansı artırır, uygulamaların daha verimli çalışmasını sağlar ve aynı zamanda ölçeklenmeyi kolaylaştırır.
Teknik açıdan, Booster Rollups da "işlem yürütmeyi ve depolamayı birden fazla parçaya dağıtmak" olarak tanımlanabilir.
Booster Rollups'un Çalışma Prensibi
İster Optimistik Rollup (Optimistic Rollup) olsun, ister Sıfır Bilgi Rollup (ZK Rollup), Booster işlevi kullanılabilir. Ancak, tüm Rollup'ların tam bir artırıma (Full Boosting) ihtiyacı yoktur; bazı Rollup'lar L2'ye özel optimizasyonlar ile fayda sağlayabilir.
Eğer hedef yerel Ethereum ölçeklenebilirliği sağlamaksa, en iyi yükseltme senaryosu L1 tabanlı Rollup üzerinde gerçekleştirilir. L1 doğrulayıcılarının tüm Boosted ağ için blok önermesine izin vererek Ethereum'u sorunsuz bir şekilde genişletir.
Boosted Rollups, mevcut Rollup ekosisteminde yaygın olan parçalanma sorununu da çözmektedir. L1 tabanlı sıralama mekanizması (Based Sequencing) ile yalnızca L1 sıralama avantajlarını korumakla kalmaz, aynı zamanda tüm L2 Booster ağları içinde atomik çapraz Rollup işlemlerini de tanıtır. Bu tasarım, Ethereum'un en başından beri öngördüğü ölçeklenme vizyonunu gerçekleştirmektedir - hem entegre hem de ölçeklenebilir, Ethereum'un büyüme zorlukları için birleşik bir çözüm sunmaktadır.
Booster Rollups doğal olarak senkronize edilebilirliği desteklediği için bu rollup modeli parçalı işlemleri veya birden fazla L2 arasında geçiş yapma sorununu ortadan kaldırır. Tüm öncelikli merkeziyetsiz uygulamalar (dapps) her L2'de kullanılabilir, kullanıcılara kesintisiz bir Ethereum deneyimi sunar.
Booster Rollups kullanarak, geliştiriciler dapp'lerini birden fazla L2'de tekrar dağıtmaya gerek kalmadan ölçeklendirebilirler. Sadece L1'de bir kez dağıtım yaparak, dapp'ler mevcut ve gelecekteki tüm Boosted L2'lere otomatik olarak ölçeklendirilir, bu da geliştirme ve dağıtım süreçlerini büyük ölçüde basitleştirir.
Booster Rollups'un doğal olarak senkronize edilebilirliği desteklemesi nedeniyle bu rollup modeli, parçalanmışlıkla başa çıkma veya birden fazla L2 arasında geçiş yapma sorunlarını ortadan kaldırır. Tüm öncelikli merkeziyetsiz uygulamalar (dapps) her bir L2 üzerinde kullanılabilir ve kullanıcılara kesintisiz bir Ethereum deneyimi sunar.
Booster Rollups kullanarak, geliştiriciler dapp'lerini birden fazla L2'ye tekrar tekrar dağıtmaya gerek kalmadan ölçeklendirebilirler. Sadece L1 üzerinde bir kez dağıtım yaparak, dapp'ler mevcut ve gelecekteki tüm Boosted L2'lere otomatik olarak ölçeklenir, bu da geliştirme ve dağıtım sürecini büyük ölçüde basitleştirir.
Booster Rollups'ın Avantajları
Şeffaf Ölçeklenebilirlik
Booster Rollups, şeffaf bir şekilde ölçeklenebilirliği artırır, tıpkı sunucu kümelerine daha fazla sunucu eklemek gibi. Uygulamalar ek kaynakları sorunsuz bir şekilde kullanabilir, geliştiricilerin karmaşık L2 altyapısını dağıtmasına gerek kalmadan çözüm ölçeklenebilir.
Parçalanma sorununu çözmek
Booster Rollups, L1 ve L2 arasında birleşik bir kullanıcı deneyimi sunar. Akıllı sözleşmeler tüm ağlarda aynı adresi paylaştığı için, kullanıcılar L1 ve L2 ortamlarında tutarlılık ve kolaylık yaşayabilirler.
Dağıtım verimliliği sorununu çözme
Geliştiricilerin yalnızca L1'de bir kez dağıtım yapması yeterlidir, dapps varsayılan olarak çoklu Rollup'ları destekleyebilir ve güncellemeler merkezi yönetimle sağlanır. Kullanıcılar dış hesap (EOA) veya akıllı cüzdan kullansın, tek bir adres üzerinden ağlar arası kesintisiz işlem yapabilirler.
Rollup operatörlerinin çekicilik sorununu çözme
Geliştiricilerin özel olarak bir dağıtım ağı seçmesine gerek yoktur, dapps otomatik olarak her Rollup ağına destek verecektir. Booster Rollups, L1 tabanlı Rollups ile bir arada kullanılabilir ve önemli bir ölçeklenme sağlar. Ayrıca, tüm L2'lerin Booster Rollups olması gerekmez, bu da karışık ağların mümkün olmasını sağlar.
Egemenlik ve Güvenlik Artışı
Booster Rollups, belirli paketleme sözleşmelerine (Wrapper Contracts) duyulan ihtiyacı ortadan kaldırır çünkü akıllı sözleşmeler L1 ve L2 üzerinde aynı şekilde çalışır ve kontrol geliştiricilerin elindedir. Her bir dapp için ayrı güvenlik önlemleri uygulayarak, köprü veya belirli uygulamalara bağımlılığı azaltarak güvenlik önemli ölçüde artırılmış ve tek noktalı arıza riski ortadan kaldırılmıştır.
Booster Rollups'ın Sınırlamaları Hakkında
L2'nin L1 ile tutarlı olmasını sağlamak için, akıllı sözleşmelerin dağıtımı yalnızca L1 ile sınırlı olmalıdır. Bu kısıtlama, L2'ler arasında birleşik bir erişim sağlamak için gereklidir. Bu, akıllı sözleşmelerin veri odaklı bir yaklaşım ile farklı davranışlar sergileyebilmesi nedeniyle büyük bir kısıtlama değildir; örneğin, zincir üzerinde depolanan sözleşme adresleri farklı zincirler arasında değişiklik gösterebilir.
L1 paylaşılan verileri tutmasına rağmen, bu doğrudan ölçeklenebilirliği artırmamaktadır, bu da herhangi bir ölçeklenebilir sistemin içsel bir zorluğudur. Geliştiricilerin bu etkiyi en aza indirmek için optimizasyon yapmaları gerekmektedir. Geleneksel yazılımlarda olduğu gibi, tüm merkeziyetsiz uygulamalar (dapps) paralel işlemden tam anlamıyla yararlanamaz. Ancak, bu dapps ayrı L2'lerde çalışsalar bile, tüm kullanıcılar için genel erişilebilirlik sağladıklarından, birbirleriyle etkileşimden faydalanabilirler.
Booster Rollups esasen L1'in bir ölçeklenmesi türüdür, ancak işlem yürütme ve depolama açısından benzersiz bir mekanizmaya sahiptirler. Booster Rollup işlemlerini doğru bir şekilde yorumlamak için L1 ve L2 düğümlerinin senkronize kalması gerekmektedir. Olası bir çözüm, aynı düğümde hem L1 hem de L2'yi aynı anda çalıştırmak ve işlem gerçekleştirilirken paylaşılan L1 depolama ile L2'ye özgü depolama arasında geçiş yapmaktır.
Sonuç
Booster Rollups, L1 ile sorunsuz entegrasyon sağlayarak işlem hacmini ve depolama verimliliğini artıran devrim niteliğinde bir çözüm sunar ve böylece Ethereum'un ölçeklenebilirlik zorluklarıyla başa çıkar. Parçalanma ve verimsiz dağıtım gibi sorunları çözer, geliştiricilerin birden fazla L2'de dapp'leri güvenlik ve egemenliği koruyarak kolayca ölçeklendirmesine olanak tanır.
Booster Rollups, ölçeklenebilirliği basitleştirerek ve birlikte çalışabilirliği teşvik ederek, daha birleşik ve kullanıcı dostu bir Ethereum ekosisteminin yolunu açar.
This page may contain third-party content, which is provided for information purposes only (not representations/warranties) and should not be considered as an endorsement of its views by Gate, nor as financial or professional advice. See Disclaimer for details.
Ethereum'un bir sonraki nesil L2 teknolojisi: Booster Rollups
Yazar: 2077Research Kaynak: X, @2077Research Çeviri: Şan Oppa, Altın Finans
Rollups 2.0 serisi ilk yazımızda, Layer 1 (L1) tabanlı rollup'ları tartıştık - en yüksek derecede merkeziyetsiz ve Ethereum ile uyumlu bir yönetim yöntemi. İşlemlerin sıralama görevini Ethereum L1'e devrederek, L1 tabanlı rollup'lar, L1'in merkeziyetsizliğinden, sadeliğinden ve aktifliğinden yararlanırken, aynı zamanda diğer avantajları da sunar.
Bugünkü yazımızda rollup'ın bir sonraki evrimini keşfedeceğiz: Booster Rollups. Booster Rollups yalnızca L1 tabanlı rollup'ların üzerine inşa edilmekle kalmaz, aynı zamanda Ethereum'un bileşenlilik (Composability) yeteneğini de daha da genişletir. Peki bu bileşenliliği gerçekten nasıl genişletebiliriz?
Mevcut L2 Alanının Sorunları
L2 ağının beklenen şekilde çalıştığından emin olmak için genellikle ek kontroller gereklidir. Ancak, ana hesaplama ve yürütme süreci hâlâ doğrudan L1 üzerinde gerçekleşmektedir. Bu, L2'nin işlevselliği genişletmesine (örneğin, zincir dışı EVM yürütmesi) rağmen, ek bir karmaşıklık da getirdiği anlamına gelir. Bu ek mantık ideal olmasa da, nihai hedef işlemleri standartlaştırmak ve tamamen standart EVM'ye güvenmektir.
Standartlaşma Farklı L2'ler arasında sorunsuz işlem değişimi sağlamak için kritik öneme sahiptir. Bu hedefe ulaşmak için, birden fazla zincir üzerinde işlem yapabilen yeni bir işlem türüne ihtiyaç duyulabilir.
Bu sistemde, bir işlem daha küçük alt işlemler üretebilir. Her bir alt işlem aşağıdaki detayları içerir:
Kaynak zincirinin ID'si
Hedef zincirin ID'si
Girdi verileri (örneğin çağrıcı, adres ve çağrı verileri)
Hedef zincir tarafından üretilen çıktı
Bu ticaret verisinin iki ana işlevi:
Katılımcıların doğrudan hedef zincire dahil olmadan çıktıyı doğrudan görmelerine olanak tanır.
Belirtilen girdinin beklenen çıktıyı üretip üretmediğini doğrulamak için kullanılır.
Bu şekilde, her bir zincir kendi işlemlerini bağımsız olarak doğrulayabilirken, işlem formatına ve paylaşılan standartlara uymaktadır.
Bu yöntem, blok doğrulamanın basit kalmasını sağlar ve blokların geçerliliğini sağlamak için tanıdık L1 doğrulama sözleşmelerinin kullanılmasını gerektirir. Bu paylaşım standardı ve geliştirilen çapraz zincir işlem yöntemi, L2 ağlarının gelecekteki gelişimi için sağlam bir temel oluşturmakta ve Booster Rollups'un Ethereum ekosisteminin gelişimini destekleyen anahtar bir unsur haline gelmesini sağlamaktadır.
Booster Rollups'un Farkı Nedir?
Booster Rollups, işlemleri L1 üzerinde gerçekleştirmekle benzer bir şekilde işler, L1'in durumuna erişim sağlayabilirler ancak bağımsız bir depolama alanına sahiptirler, bu da yürütme ve depolamanın L2'ye genişletilmesine olanak tanır. Her L2, L1'in blok alanını genişletir, işlem işleme ve veri depolamayı daha geniş bir alana dağıtır.
Hayal edin, yalnızca bir kez dağıtılan bir merkeziyetsiz uygulama (dapp), otomatik olarak tüm Layer 2 (L2) ağlarına ölçeklenebilir. Daha fazla blok alanına ihtiyaç duyulursa, ek Booster Rollup'lar eklemek yeterlidir, ek bir yapılandırma gerekmez. Bu, geliştiricilerin iş yükünü, yeniden dağıtım maliyetlerini veya ek karmaşıklığı artırmayacağı anlamına gelir.
Kısacası Booster Rollups, dizüstü bilgisayarınıza daha fazla CPU veya SSD eklemek gibidir: Performansı artırır, uygulamaların daha verimli çalışmasını sağlar ve aynı zamanda ölçeklenmeyi kolaylaştırır.
Teknik açıdan, Booster Rollups da "işlem yürütmeyi ve depolamayı birden fazla parçaya dağıtmak" olarak tanımlanabilir.
Booster Rollups'un Çalışma Prensibi
İster Optimistik Rollup (Optimistic Rollup) olsun, ister Sıfır Bilgi Rollup (ZK Rollup), Booster işlevi kullanılabilir. Ancak, tüm Rollup'ların tam bir artırıma (Full Boosting) ihtiyacı yoktur; bazı Rollup'lar L2'ye özel optimizasyonlar ile fayda sağlayabilir.
Eğer hedef yerel Ethereum ölçeklenebilirliği sağlamaksa, en iyi yükseltme senaryosu L1 tabanlı Rollup üzerinde gerçekleştirilir. L1 doğrulayıcılarının tüm Boosted ağ için blok önermesine izin vererek Ethereum'u sorunsuz bir şekilde genişletir.
Boosted Rollups, mevcut Rollup ekosisteminde yaygın olan parçalanma sorununu da çözmektedir. L1 tabanlı sıralama mekanizması (Based Sequencing) ile yalnızca L1 sıralama avantajlarını korumakla kalmaz, aynı zamanda tüm L2 Booster ağları içinde atomik çapraz Rollup işlemlerini de tanıtır. Bu tasarım, Ethereum'un en başından beri öngördüğü ölçeklenme vizyonunu gerçekleştirmektedir - hem entegre hem de ölçeklenebilir, Ethereum'un büyüme zorlukları için birleşik bir çözüm sunmaktadır.
Booster Rollups doğal olarak senkronize edilebilirliği desteklediği için bu rollup modeli parçalı işlemleri veya birden fazla L2 arasında geçiş yapma sorununu ortadan kaldırır. Tüm öncelikli merkeziyetsiz uygulamalar (dapps) her L2'de kullanılabilir, kullanıcılara kesintisiz bir Ethereum deneyimi sunar.
Booster Rollups kullanarak, geliştiriciler dapp'lerini birden fazla L2'de tekrar dağıtmaya gerek kalmadan ölçeklendirebilirler. Sadece L1'de bir kez dağıtım yaparak, dapp'ler mevcut ve gelecekteki tüm Boosted L2'lere otomatik olarak ölçeklendirilir, bu da geliştirme ve dağıtım süreçlerini büyük ölçüde basitleştirir.
Booster Rollups'un doğal olarak senkronize edilebilirliği desteklemesi nedeniyle bu rollup modeli, parçalanmışlıkla başa çıkma veya birden fazla L2 arasında geçiş yapma sorunlarını ortadan kaldırır. Tüm öncelikli merkeziyetsiz uygulamalar (dapps) her bir L2 üzerinde kullanılabilir ve kullanıcılara kesintisiz bir Ethereum deneyimi sunar.
Booster Rollups kullanarak, geliştiriciler dapp'lerini birden fazla L2'ye tekrar tekrar dağıtmaya gerek kalmadan ölçeklendirebilirler. Sadece L1 üzerinde bir kez dağıtım yaparak, dapp'ler mevcut ve gelecekteki tüm Boosted L2'lere otomatik olarak ölçeklenir, bu da geliştirme ve dağıtım sürecini büyük ölçüde basitleştirir.
Booster Rollups'ın Avantajları
Booster Rollups, şeffaf bir şekilde ölçeklenebilirliği artırır, tıpkı sunucu kümelerine daha fazla sunucu eklemek gibi. Uygulamalar ek kaynakları sorunsuz bir şekilde kullanabilir, geliştiricilerin karmaşık L2 altyapısını dağıtmasına gerek kalmadan çözüm ölçeklenebilir.
Booster Rollups, L1 ve L2 arasında birleşik bir kullanıcı deneyimi sunar. Akıllı sözleşmeler tüm ağlarda aynı adresi paylaştığı için, kullanıcılar L1 ve L2 ortamlarında tutarlılık ve kolaylık yaşayabilirler.
Geliştiricilerin yalnızca L1'de bir kez dağıtım yapması yeterlidir, dapps varsayılan olarak çoklu Rollup'ları destekleyebilir ve güncellemeler merkezi yönetimle sağlanır. Kullanıcılar dış hesap (EOA) veya akıllı cüzdan kullansın, tek bir adres üzerinden ağlar arası kesintisiz işlem yapabilirler.
Geliştiricilerin özel olarak bir dağıtım ağı seçmesine gerek yoktur, dapps otomatik olarak her Rollup ağına destek verecektir. Booster Rollups, L1 tabanlı Rollups ile bir arada kullanılabilir ve önemli bir ölçeklenme sağlar. Ayrıca, tüm L2'lerin Booster Rollups olması gerekmez, bu da karışık ağların mümkün olmasını sağlar.
Booster Rollups, belirli paketleme sözleşmelerine (Wrapper Contracts) duyulan ihtiyacı ortadan kaldırır çünkü akıllı sözleşmeler L1 ve L2 üzerinde aynı şekilde çalışır ve kontrol geliştiricilerin elindedir. Her bir dapp için ayrı güvenlik önlemleri uygulayarak, köprü veya belirli uygulamalara bağımlılığı azaltarak güvenlik önemli ölçüde artırılmış ve tek noktalı arıza riski ortadan kaldırılmıştır.
Booster Rollups'ın Sınırlamaları Hakkında
L2'nin L1 ile tutarlı olmasını sağlamak için, akıllı sözleşmelerin dağıtımı yalnızca L1 ile sınırlı olmalıdır. Bu kısıtlama, L2'ler arasında birleşik bir erişim sağlamak için gereklidir. Bu, akıllı sözleşmelerin veri odaklı bir yaklaşım ile farklı davranışlar sergileyebilmesi nedeniyle büyük bir kısıtlama değildir; örneğin, zincir üzerinde depolanan sözleşme adresleri farklı zincirler arasında değişiklik gösterebilir.
L1 paylaşılan verileri tutmasına rağmen, bu doğrudan ölçeklenebilirliği artırmamaktadır, bu da herhangi bir ölçeklenebilir sistemin içsel bir zorluğudur. Geliştiricilerin bu etkiyi en aza indirmek için optimizasyon yapmaları gerekmektedir. Geleneksel yazılımlarda olduğu gibi, tüm merkeziyetsiz uygulamalar (dapps) paralel işlemden tam anlamıyla yararlanamaz. Ancak, bu dapps ayrı L2'lerde çalışsalar bile, tüm kullanıcılar için genel erişilebilirlik sağladıklarından, birbirleriyle etkileşimden faydalanabilirler.
Booster Rollups esasen L1'in bir ölçeklenmesi türüdür, ancak işlem yürütme ve depolama açısından benzersiz bir mekanizmaya sahiptirler. Booster Rollup işlemlerini doğru bir şekilde yorumlamak için L1 ve L2 düğümlerinin senkronize kalması gerekmektedir. Olası bir çözüm, aynı düğümde hem L1 hem de L2'yi aynı anda çalıştırmak ve işlem gerçekleştirilirken paylaşılan L1 depolama ile L2'ye özgü depolama arasında geçiş yapmaktır.
Sonuç
Booster Rollups, L1 ile sorunsuz entegrasyon sağlayarak işlem hacmini ve depolama verimliliğini artıran devrim niteliğinde bir çözüm sunar ve böylece Ethereum'un ölçeklenebilirlik zorluklarıyla başa çıkar. Parçalanma ve verimsiz dağıtım gibi sorunları çözer, geliştiricilerin birden fazla L2'de dapp'leri güvenlik ve egemenliği koruyarak kolayca ölçeklendirmesine olanak tanır.
Booster Rollups, ölçeklenebilirliği basitleştirerek ve birlikte çalışabilirliği teşvik ederek, daha birleşik ve kullanıcı dostu bir Ethereum ekosisteminin yolunu açar.