Xin chào

Bản hit của Britney Spears vang lên khắp các đài phát thanh, bộ phim The Matrix khiến khán giả hoang mang về thực tại, trong khi giới trẻ toàn cầu tự tay ghi CD để tạo mixtape cá nhân. Internet thời ấy còn thô sơ, truy cập qua âm thanh chói tai của dial-up, nhưng dần len lỏi vào sinh hoạt thường nhật. Đó là bối cảnh cuối thập niên 1990.

Các công cụ tìm kiếm đã xuất hiện, nhưng giao diện và trải nghiệm người dùng còn lộn xộn. Yahoo vận hành thư mục giống như Yellow Pages. AltaVista và Lycos trả về những danh sách liên kết dài, thiếu tổ chức nhưng tốc độ cao. Việc tìm kiếm thông tin luôn là một thử thách thực sự.

Bỗng một màn hình trắng với ô nhập sạch sẽ và hai nút — Google Search và “I’m Feeling Lucky” — xuất hiện. Người dùng trải nghiệm thử một lần rồi gắn bó mãi.

Hạn đăng ký TOKEN2049 Origins đã đến!

Bạn muốn tham gia sự kiện hackathon danh tiếng của TOKEN2049? Hãy nhanh tay!

Hạn chót đăng ký sắp đóng lại.

Đây chính là cơ hội để bạn tạo nên làn sóng crypto tiếp theo ngay tại trung tâm TOKEN2049 Singapore.

• 160 lập trình viên xuất sắc
• 40 đội tham gia
• Toàn quyền tiếp cận TOKEN2049 Singapore
• Được cố vấn bởi ETHGlobal, GCR, Draper University, Alchemy và AltLayer
• Giải thưởng USD50.000 từ Draper University
• Quà tặng, đồ ăn/thức uống không giới hạn và nhiều quyền lợi hấp dẫn khác

TOKEN2049 Origins sẽ quy tụ những coder hàng đầu thế giới trong một cuộc thi marathon kéo dài 36 giờ (từ ngày 30 tháng 09 đến ngày 02 tháng 10). Các đội 4 người sẽ biến ý tưởng thành sản phẩm hoàn chỉnh.

Nộp đơn ngay!

Đó là cú hích mở đầu của Google. Thành quả? Sáng tạo của Larry Page và Sergey Brin khiến 'Google' trở thành từ đồng nghĩa với hành động tìm kiếm. “Quên lý thuyết vật lý? Google đi.” “Muốn học thắt cà vạt đẹp? Hãy Google cách làm.”

Chỉ sau một đêm, việc tra cứu thông tin, tìm doanh nghiệp hay học lập trình trở nên tự nhiên với mọi người.

Google tiếp tục áp dụng mô hình này cho Gmail, Android và Cloud. Lần nào cũng vậy, hãng đều biến sự hỗn loạn thành giải pháp đơn giản và đáng tin cậy đến mức nhàm chán.

Trong tất cả lĩnh vực Google thống trị hiện nay, họ đều không là người mở đường nhưng nhanh chóng vươn lên vị trí dẫn đầu. Gmail không phải dịch vụ email đầu tiên, nhưng mang đến hàng gigabyte dung lượng khi đối thủ còn keo kiệt từng megabyte. Android không phải hệ điều hành di động tiên phong, nhưng đã trở thành xương sống của mọi mẫu smartphone giá rẻ khắp các châu lục. Những ai từ chối Android đều bị quên lãng. Còn nhớ Nokia?

Cloud cũng không phải phương án lưu trữ đầu tiên, nhưng cung cấp độ ổn định đủ khiến các startup và ngân hàng tin tưởng đặt cược hoạt động kinh doanh lên nó.

Ở mỗi lĩnh vực trên, Google đều biến một thứ nguyên thủy hỗn loạn thành hạ tầng mặc định.

Đó là 30 năm vừa qua. Và nay, Google đang thực hiện một bước đi nghịch lý.

Gã khổng lồ công nghệ này đang chuẩn bị xây dựng trên chính nền tảng từng được định hình nhằm thay thế các ông lớn như mình — blockchain. Với blockchain layer-1 riêng, Google dự định làm với giá trị điều mà hãng từng làm với thông tin suốt hàng chục năm.

Thông qua Google Cloud Universal Ledger, Google muốn đem đến cho các tổ chức tài chính một blockchain Layer 1 nội bộ “hiệu năng, thực sự trung lập và hỗ trợ smart contract viết bằng Python”.

Các đơn vị như CME Group, sàn giao dịch phái sinh hàng đầu toàn cầu, đã tận dụng blockchain này để thử nghiệm token hóa và thanh toán, theo ông Rich Widmann, Giám đốc Chiến lược mảng Web3 của Google.

@RichWidmann

Vì sao lại phát triển blockchain riêng vào lúc này?

Bởi hạ tầng vận hành tiền tệ đang rất cần cải tiến.

Stablecoin đã xử lý khối lượng giao dịch điều chỉnh vượt USD5.000.000.000.000 trong năm 2024, vượt xa tổng giao dịch năm của PayPal ở mức USD1.680.000.000.000 và chỉ thua kém tổng thanh toán năm của Visa (USD13.200.000.000.000).

@VisaOnChain

Thế nhưng, thanh toán xuyên biên giới vẫn mất vài ngày để hoàn tất, chi phí có thể lên tới hàng chục phần trăm, vẫn dựa trên hệ thống cũ kỹ. Các tồn tại trong khâu đối soát được dự báo sẽ ngốn USD2.800.000.000.000 mỗi năm vào năm 2030 nếu không cải tiến, theo The Economist.

Google khởi đầu với stablecoin nhưng tham vọng còn lớn hơn. “Stablecoin mới chỉ là điểm xuất phát. Tiềm năng thực sự là token hóa danh mục tài sản thực, xây dựng ứng dụng tài chính thông minh trên hạ tầng mở,” Google khẳng định trên blog chính thức.

Hệ thống ledger này là permissioned, mọi thành viên tham gia đều phải xác minh KYC. Smart contract vận hành bằng Python — ngôn ngữ quen thuộc với kỹ sư tài chính. Truy cập tích hợp qua một API duy nhất vào các dịch vụ của Google Cloud.

Giới chuyên môn vẫn nghi ngại về tính “trung lập hạ tầng”. Bản thân tôi cũng chẳng lạ với phản ứng tiêu cực khi một ông lớn từng tập trung hóa dữ liệu lại tuyên bố blockchain trung lập.

Vậy Google khác biệt ở điểm nào, ngoài quy mô? Widmann cho rằng đây sẽ là nền tảng để mọi doanh nghiệp tài chính xây dựng sản phẩm riêng. “Tether sẽ không dùng blockchain của Circle — còn Adyen cũng không dùng của Stripe. Nhưng bất kỳ tổ chức tài chính nào đều có thể phát triển trên GCUL.”

Stripe’s Tempo dĩ nhiên phục vụ cho đối tác Stripe. Circle’s Arc xoay quanh USDC. Google nhấn mạnh hãng không vận hành dịch vụ thanh toán hay stablecoin, nên có thể cung cấp hạ tầng mà các bên khác sẵn sàng áp dụng.

@RichWidmann

Như ở các lĩnh vực khác, Google cũng không phải người đầu tiên. Trước đó, nhiều tập đoàn đã phát triển blockchain “cây nhà lá vườn”.

Libra của Meta (trước đây là Facebook), sau này đổi tên thành Diem, từng hứa hẹn phát hành stablecoin toàn cầu nhưng chưa bao giờ đi vào thực tế. Cơ quan quản lý lập tức ngăn cản, lo ngại nguy cơ đe dọa chủ quyền tiền tệ. Đến tháng 01 năm 2022, dự án bán hết tài sản.

R3’s Corda và IBM’s Hyperledger Fabric xây dựng nền tảng đáng tin cậy nhưng chưa thể mở rộng ngoài một số liên minh hạn chế. Đều là blockchain permissioned, các nền tảng này giúp ích cho nhà tài trợ nhưng không thể kéo cả ngành cùng tham gia, cuối cùng rơi vào cảnh cục bộ, phân mảnh.

Tham khảo: Xu hướng Blockchain DIY 👀

Bài học thực tế là mạng sẽ thất bại nếu ai cũng tin rằng một doanh nghiệp kiểm soát giao thức. Đó cũng chính là trở ngại lớn nhất của Google.

Thế nhưng đối tác đầu tiên của GCUL, CME Group, hé lộ đường đi sắp tới. Nếu Universal Ledger xử lý trơn tru dòng giao dịch mỗi ngày của sàn phái sinh lớn nhất thế giới, quy mô ấy sẽ thúc đẩy sự lan tỏa và đồng thời giải quyết luôn trăn trở về tính phi tập trung.

Google Cloud vốn đã phục vụ ngân hàng, fintech và sàn giao dịch. Đối với các đơn vị này, việc kết nối Universal Ledger qua API chỉ như bổ sung một dịch vụ mới chứ không phải chuyển đổi nền tảng. Google cũng đủ tiềm lực duy trì dự án mà các liên minh nhỏ thường bỏ dở do thiếu kinh phí. Vì vậy, với các doanh nghiệp đã dùng giải pháp của Google, việc áp dụng Universal Ledger sẽ thuận tiện hơn nhiều so với phát triển hạ tầng riêng.

Người dùng cá nhân sẽ cảm nhận sự thay đổi theo cách rất khác. Bạn sẽ không cần đăng nhập ứng dụng Universal Ledger, nhưng vẫn hưởng lợi rõ ràng.

Hãy liên tưởng đến các khoản hoàn tiền chờ đợi nhiều ngày, chuyển tiền quốc tế bị treo, hay sự trì hoãn vốn đã thành thông lệ. Nếu Universal Ledger vận hành hiệu quả, tất cả những vấn đề đó sẽ âm thầm biến mất.

Bạn cũng sẽ thấy nó được ứng dụng rộng rãi vào sản phẩm thường nhật: trả vài cent để bỏ qua quảng cáo YouTube thay vì đăng ký YouTube Premium theo tháng, trả một phần nhỏ USD cho truy vấn Gemini bổ sung, hoặc chuyển tiền trực tiếp theo thời gian thực cho dịch vụ lưu trữ đám mây. Internet quảng cáo có thể chuyển dần sang mô hình trả theo lượt sử dụng, mở ra thêm nhiều lựa chọn cho người dùng thay vì chỉ có một phương án duy nhất.

Đây là lần đầu tiên người dùng thực sự có quyền lựa chọn: giao dịch thông tin cá nhân hoặc trả một khoản nhỏ. Các doanh nghiệp cũng sẽ thoải mái thử nghiệm micro-transaction vốn xa vời trên hạ tầng truyền thống, từ thanh toán truyền phát dữ liệu lưu trữ đến tìm kiếm cao cấp theo nhu cầu. Nếu GCUL thành công, mô hình doanh thu của Google sẽ chuyển từ quảng cáo (chiếm hơn 75% tổng thu nhập) sang hướng linh hoạt, tập trung vào giao dịch thực tế.

Cuộc tranh luận giữa phi tập trung và tập trung vẫn sẽ tiếp diễn.

Tôi không nghĩ giới phát triển sẽ xây dựng ứng dụng permissionless trên GCUL. Không ai sẽ dựng farm lợi suất, phát hành memecoin trên hạ tầng Google.

Những tổ chức đã sử dụng Google Cloud và bộ công cụ doanh nghiệp sẽ là nhóm tiếp nhận GCUL đầu tiên. Đích đến rõ ràng, thực tế: Dịch chuyển giá trị qua internet hiệu quả hơn, giảm đau đầu đối soát, cung cấp hạ tầng đáng tin cậy cho ngành tài chính, ngân hàng.

Ngay cả với người dùng cá nhân, tôi khó nhớ mình chuyển sang Gmail từ khi nào. Gmail đã trở thành từ đồng nghĩa với e-mail, như Google là động từ chỉ tìm kiếm web. Tôi cũng chẳng biết Google sở hữu Android khi mua chiếc điện thoại đầu tiên chạy Android.

Nếu Universal Ledger vận hành liền mạch, đa phần người dùng sẽ không bận tâm đến yếu tố phi tập trung. Đó sẽ đơn giản là thứ hoạt động tốt.

Tất nhiên rủi ro vẫn luôn tồn tại.

Google chẳng lạ gì với việc bị điều tra độc quyền. Tòa án Mỹ từng kết luận hãng duy trì vị trí thống lĩnh trong lĩnh vực tìm kiếm và quảng cáo. Việc xây dựng hạ tầng tài chính logic sẽ thu hút sự giám sát mới từ các cơ quan quản lý. Sự thất bại của Libra cho thấy dự án có thể bị đình chỉ tức thì nếu ngân hàng trung ương cảm thấy nguy cơ bóp méo thị trường tiền tệ.

Hiện tại, UCL của Google vẫn đang chạy testnet. CME đã vào cuộc. Các đối tác khác đang được vận động tham gia. Dự kiến ra mắt toàn diện vào năm 2026. Nhưng theo tôi, tham vọng ấy hoàn toàn hợp lý.

Google tin rằng họ có thể biến dòng chảy tiền tệ thành hạ tầng nhàm chán, ổn định, vô hình như thao tác gõ truy vấn tìm kiếm.

Câu chuyện khởi đầu với một trang trắng cùng ô nhập tìm kiếm. Chương tiếp theo có thể là một ledger không ai nhìn thấy nhưng ai cũng dùng.

Kết thúc chuyên mục phân tích tuần này.

Cho đến lần sau … luôn giữ tinh thần khám phá,

Prathik

Lưu ý:

1. Bài viết này được trích đăng từ [TOKEN DISPATCH]. Bản quyền thuộc về tác giả gốc [Prathik Desai]. Nếu có phản hồi về việc đăng lại, vui lòng liên hệ đội ngũ Gate Learn để được xử lý kịp thời.
2. Miễn trừ trách nhiệm: Những quan điểm, ý kiến trong bài viết là của riêng tác giả, không phải lời khuyên đầu tư.
3. Bản dịch sang các ngôn ngữ khác do đội ngũ Gate Learn thực hiện. Trừ trường hợp có ghi chú riêng, nghiêm cấm sao chép, phân phối hoặc sử dụng lại bản dịch trái phép.