Đạo luật CLARITY – Lý do quan trọng, những thông tin cần nắm và các hành động cần thực hiện

Hạ viện Hoa Kỳ vừa thông qua dự luật “cấu trúc thị trường” quan trọng với sự ủng hộ áp đảo từ cả hai đảng (294 phiếu thuận, 134 phiếu chống, trong đó có 78 nghị sĩ Dân chủ đồng ý). Dự luật này, có tên chính thức là Đạo luật Minh bạch Thị trường Tài sản Số (“CLARITY Act”) (HR 3633), sẽ xây dựng một khung pháp lý rõ ràng cho các thị trường tài sản số. Hiện dự luật đã được chuyển lên Thượng viện, nơi các nhà lập pháp đang xây dựng phiên bản riêng với nội dung tham khảo từ CLARITY.

Nếu được thông qua, dự luật này sẽ xác lập các quy tắc rõ ràng cho hệ sinh thái blockchain – chấm dứt nhiều năm bất định từng kìm hãm đổi mới, khiến người dùng gặp rủi ro và tạo lợi thế cho các cá nhân trục lợi nhờ sự thiếu minh bạch, thay vì hỗ trợ những doanh nhân ưu tiên công khai, minh bạch. Tương tự Đạo luật Chứng khoán năm 1933 – nền tảng của bảo vệ nhà đầu tư và sự phát triển thị trường vốn Hoa Kỳ suốt gần một thế kỷ, CLARITY Act có tiềm năng trở thành một đạo luật mang tính lịch sử của thời đại.

Khi khuôn khổ pháp lý vừa thúc đẩy đổi mới vừa bảo vệ người tiêu dùng, Mỹ sẽ dẫn đầu – và cả thế giới hưởng lợi. CLARITY chính là cơ hội như vậy. Dự luật không chỉ tiếp nối nỗ lực lưỡng đảng từ FIT21 năm ngoái mà còn hoàn thiện hơn ở nhiều điểm mấu chốt, được trình bày dưới đây: những nội dung thiết thực dành cho các nhà phát triển và lý do vì sao dự luật này then chốt để hài hòa giữa đổi mới, bảo vệ người dùng và an ninh quốc gia Mỹ.

Với việc Đạo luật GENIUS vừa được ký ban hành (thông tin chi tiết bên dưới), nhu cầu về một dự luật cấu trúc thị trường toàn diện càng trở nên cấp thiết.

Tại sao quan trọng: Bức tranh tổng thể

Dù ngành crypto đã phát triển hơn một thập kỷ, đến nay Hoa Kỳ vẫn thiếu khung pháp lý toàn diện dành riêng cho lĩnh vực này. Tuy nhiên, crypto không còn chỉ là một làn sóng trong cộng đồng công nghệ – mà đã trở thành hạ tầng: Blockchain hiện đóng vai trò nền tảng cho các hệ thống thanh toán (bao gồm cả stablecoin), hạ tầng đám mây, thị trường kỹ thuật số và nhiều lĩnh vực khác.

Song, các giao thức và ứng dụng này vẫn được phát triển mà chưa có hệ thống quy tắc rõ ràng. Hệ quả là: Các doanh nhân chân chính phải đối mặt với sự bất ổn về quy định, trong khi giới trục lợi lại tận dụng sự mập mờ trong luật pháp. Việc thông qua CLARITY sẽ thay đổi tình trạng này.

CLARITY (cùng dự luật stablecoin GENIUS Act mới) sẽ tạo lộ trình minh bạch để dự án tuân thủ – đồng thời trang bị cho các nhà quản lý công cụ hiệu quả hơn nhằm kiểm soát rủi ro thực tế – đưa ngành công nghiệp crypto vốn đã rất lớn mạnh thoát khỏi vùng xám để tích hợp vào hệ thống kinh tế chịu sự quản lý. Đạo luật mới này xây dựng nền tảng cho đổi mới có trách nhiệm, giống như các luật nền tảng từng mở đường cho thị trường đại chúng phát triển và bảo vệ người dùng trong thế kỷ 20.

Bên cạnh lộ trình tuân thủ minh bạch, dự luật còn mang đến nhiều quy tắc cụ thể – tạo dựng sự chắc chắn về pháp lý cho doanh nhân đổi mới và hoạt động trên chính đất Mỹ. Điều này sẽ giảm áp lực buộc các doanh nhân chân chính phải thành lập ở nước ngoài (hoặc dùng cấu trúc kém minh bạch, thiếu hiệu quả để trốn tránh pháp lý).

Minh bạch pháp lý cũng mở ra cơ hội phát triển thế hệ mới của hạ tầng phi tập trung, công cụ tài chính, và ứng dụng do người dùng sở hữu – đều phát triển tại Mỹ. Việc đảm bảo hệ sinh thái blockchain được xây dựng trên đất Mỹ còn giúp bảo vệ hạ tầng số và tài chính toàn cầu khỏi nguy cơ phụ thuộc vào blockchain do các quốc gia khác kiểm soát (ví dụ: Trung Quốc), đồng thời giúp chuẩn quy định của Mỹ được áp dụng cho hạ tầng tài chính cốt lõi vốn đang được lượng lớn người dân – kể cả không thuộc cộng đồng crypto – sử dụng.

Dự luật mới sẽ mang lại điều gì?

Thiết lập lộ trình quản lý minh bạch cho hàng hóa số

CLARITY Act tạo khung pháp lý cho tài sản số (gọi là “hàng hóa số”), giúp người dùng sở hữu quyền tham gia vào hệ thống blockchain.

Khung đánh giá mức độ trưởng thành dựa trên “yếu tố kiểm soát” cho phép các dự án blockchain phát hành hàng hóa số và tham gia thị trường đại chúng mà không bị đặt nặng gánh nặng thủ tục hay rủi ro pháp lý khó lường.

Tăng cường giám sát tổ chức trung gian dựa trên blockchain

Dự luật đảm bảo những chủ thể tập trung trong ngành crypto – như sàn giao dịch, môi giới, đại lý – phải chịu sự giám sát chặt chẽ. Những đơn vị này bắt buộc:

• đăng ký với Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai Hoa Kỳ (CFTC); và
• tuân thủ các tiêu chuẩn tương đương với các tổ chức tài chính truyền thống.

Các yêu cầu này giúp tăng minh bạch cho hạ tầng thị trường lõi, ngăn ngừa gian lận, lạm dụng, đồng thời củng cố niềm tin của người dùng. Điều này cũng khắc phục lỗ hổng pháp lý từng cho phép các công ty như FTX hoạt động không kiểm soát ở Mỹ.

Bảo vệ người dùng với giải pháp an toàn mạnh mẽ, đồng thời thúc đẩy đổi mới

CLARITY Act cũng đặt ra các biện pháp bảo vệ người tiêu dùng trực tiếp, bao gồm:

• nghĩa vụ công khai thông tin bắt buộc với chủ thể phát hành hàng hóa số – giúp nhà đầu tư cá nhân tiếp cận thông tin cơ bản, trọng yếu; và
• hạn chế giao dịch nội bộ – giới hạn khả năng các cá nhân liên quan tận dụng chênh lệch thông tin để gây thiệt hại cho nhà đầu tư khác.

Những giải pháp này còn thúc đẩy đổi mới bằng cách vạch ra lộ trình rõ ràng cho doanh nhân xây dựng các hệ sinh thái blockchain phi tập trung.

Cơ quan quản lý nào sẽ giám sát?

CLARITY Act xác lập lộ trình rõ ràng, có hệ thống để tài sản số chuyển từ sự giám sát của Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) sang Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai (CFTC).

So sánh giữa luật hiện tại và CLARITY (nếu được thông qua), cách tiếp cận đã giải quyết hiệu quả các đặc thù của hệ sinh thái blockchain:

Các lộ trình này dựa vào khung đánh giá rủi ro “dựa trên yếu tố kiểm soát”.

Khung đánh giá “dựa trên kiểm soát” với blockchain vận hành thế nào?

Khác với mô hình đánh giá phi tập trung dựa trên “nỗ lực thực hiện” mà SEC ban hành năm 2019 – dẫn đến định nghĩa phi tập trung mơ hồ, có thể bị dùng để gây sức ép lên những chủ thể tuân thủ thực chất – khung của CLARITY sử dụng tiêu chí khách quan, đo lường được, rõ ràng.

Các tiêu chí này tập trung vào yếu tố ai quản lý, kiểm soát hệ thống blockchain và hàng hóa số liên quan. Phương pháp này tương đồng với các quy định quản lý khác (như truyền dẫn tiền tệ), đồng thời loại bỏ động lực lệch lạc từng khiến nhà phát triển phải dừng tay chỉ để tránh bị coi là tập trung hóa. Quan trọng hơn, cách tiếp cận này giúp các dự án chân chính tiếp tục phát triển (thay vì bỏ cuộc), đồng thời giảm khả năng kẻ xấu lợi dụng khoảng trống pháp lý – kể cả khi “diễn trò phi tập trung” chứ không thực sự phi tập trung.

Bộ tiêu chuẩn của dự luật này khuyến khích phi tập trung và bảo vệ người dùng bằng cách:

• áp dụng giám sát và các quy định chặt chẽ hơn khi blockchain ở giai đoạn đầu – còn kiểm soát tập trung, lúc này tài sản số của hệ thống có tính chất tương đồng với chứng khoán nên rủi ro lớn hơn; và
• giảm dần yêu cầu quản lý khi dự án phát triển – không còn kiểm soát tập trung và rủi ro giảm xuống, giống hàng hóa thông thường.

Tương tự các nỗ lực trước đây muốn luật hóa chuyển đổi từ tập trung sang phi tập trung (xem so sánh với FIT21 dưới đây), các nghĩa vụ pháp lý theo “phổ trưởng thành” gồm:

• công bố thông tin bắt buộc – tăng cường minh bạch; và
• giới hạn giao dịch của người nội bộ – bảo vệ nhà đầu tư ở giai đoạn đầu khỏi các bên nội bộ (nhà sáng lập, nhà đầu tư) nắm thông tin bất cân xứng.

Điểm khác biệt so với FIT21 là CLARITY quy định bảy tiêu chí khách quan xác định khi nào một blockchain không còn bị kiểm soát bởi cá nhân hoặc nhóm/tổ chức (như Foundation), và do đó tài sản số gốc không còn mang rủi ro như chứng khoán. Cách tiếp cận loại bỏ yếu tố kiểm soát này vừa bảo vệ nhà đầu tư, vừa phát huy tối đa tiềm năng blockchain. Nhờ sử dụng tiêu chí đo lường rõ ràng, CLARITY còn giúp cơ quan quản lý dễ áp dụng và doanh nhân dễ thực hiện.

Nói ngắn gọn, khung mới này là bước tiến lớn so với các khung pháp lý truyền thống, vì luật chứng khoán không phù hợp với tài sản như blockchain – loại có rủi ro chuyển hóa từ dạng chứng khoán sang dạng hàng hóa.

Khung pháp lý mới cũng đang nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ ngành.

Tác động thực tiễn với các ngành như DeFi

CLARITY Act mang lại các cơ chế bảo vệ mạnh mẽ cho lĩnh vực tài chính phi tập trung (DeFi). Cụ thể, dự luật:

• miễn trừ quy định với các nền tảng, ứng dụng DeFi khỏi nhóm áp dụng cho các tổ chức trung gian (sàn giao dịch, môi giới) trong các giao dịch hàng hóa số; và
• đặt ra tiêu chuẩn cho DeFi – để đủ điều kiện, hệ thống DeFi không được đóng vai trò trung gian, đảm bảo hệ thống này không tạo lại các rủi ro vốn cần pháp luật kiểm soát.

Dự luật cũng tạo nền tảng pháp lý rõ ràng để dự án DeFi có thể:

• tự phát hành, bán token gốc – những hoạt động trước đây đầy rủi ro, chưa rõ ràng;
• triển khai quản trị phi tập trung mà không sợ bị phân loại là tập trung hóa;
• hỗ trợ quyền tự lưu ký – trước kia còn hạn chế, nay cá nhân có “quyền tự lưu ký” rõ ràng hợp pháp.

CLARITY tạo mặt bằng cạnh tranh bình đẳng cho các dự án DeFi, đồng thời mở lối để các lợi ích của DeFi được tích hợp sâu rộng vào hệ thống tài chính chủ đạo, phát huy tối đa tiềm năng phục vụ người dùng đại chúng.

Tuy nhiên, CLARITY Act vẫn chưa hoàn hảo. Vì chỉ tập trung vào hàng hóa số, dự luật chưa điều chỉnh tới các tài sản số thuộc phạm vi chứng khoán số hóa hay phái sinh. Ngoài ra, dù CLARITY miễn quy định trung gian liên bang cho DeFi nhưng không loại trừ luật cấp bang – nghĩa là DeFi vẫn có nguy cơ chịu quy định chồng chéo, quá mức từ từng bang. Những điểm này cần được xử lý ở Thượng viện, các luật bổ sung sau này, hoặc qua hướng dẫn phối hợp giữa các cơ quan quản lý (như quy định phối hợp SEC - CFTC).

CLARITY có thực sự tốt hơn hiện tại?

Có; CLARITY Act đã cải thiện đáng kể so với hiện trạng vì…

…ngành hiện chưa có cơ chế giám sát hiệu quả. Một số ý kiến cho rằng “không quản lý còn tốt hơn quản lý”, nhưng thực tế sự mập mờ lại tạo điều kiện cho kẻ xấu, giới trục lợi trục lợi người dùng. (Chưa kể tình trạng lạm quyền khi nhà quản lý không bị kiểm soát.) Vụ FTX là minh chứng, gây thiệt hại to lớn cho không chỉ toàn ngành mà còn hàng nghìn người dùng. Nếu không hành động ngay, nguy cơ tái diễn các vụ tương tự cựu CEO FTX vẫn còn rất cao.

…ngành thiếu minh bạch. Khi không có nghĩa vụ công bố thông tin, tiêu chuẩn niêm yết rõ ràng, người dùng bị phơi bày trước hàng loạt vụ lừa đảo, gian lận. Sự mờ ám này tạo nên văn hóa “casino” (thay vì tập trung cho đổi mới sáng tạo), kéo theo sự trỗi dậy của các sản phẩm đầu cơ như memecoin.

…ngành thiếu bảo vệ hệ thống. Khi thiếu giới hạn rõ ràng về phạm vi của các cơ quan liên bang, dự án blockchain (đặc biệt là DeFi) vẫn có thể bị lạm quyền, kiểm soát quá mức, như đã xảy ra trong nhiệm kỳ trước.

…ngành thiếu chuẩn mực. Không có tiêu chuẩn về phi tập trung/ kiểm soát, người dùng gánh chịu rủi ro tiềm ẩn khi sử dụng blockchain. Họ tưởng tài sản của mình, bao gồm cả stablecoin, an toàn – trong khi nếu blockchain bị kiểm soát bởi một nhóm hoặc cá nhân, toàn bộ hệ thống có thể bị dừng bất cứ lúc nào. Khi toàn ngành trưởng thành, việc có các tiêu chuẩn trở thành đòi hỏi tất yếu.

CLARITY Act có gì nổi trội so với các nỗ lực trước đây như Đạo luật Đổi mới Tài chính & Công nghệ Thế kỷ 21 (FIT21)? CLARITY rút ra bài học từ FIT21 và nâng cấp nền tảng:

1. Tăng minh bạch bằng cách bịt lỗ hổng FIT21 từng cho phép dự án cũ né công bố thông tin. CLARITY tạo khung áp dụng nghĩa vụ này cho cả các dự án legacy còn đang hoạt động.
2. Tăng bảo vệ người dùng bằng cách làm khó hơn cho người nội bộ khai thác bất cân xứng thông tin. Chẳng hạn, CLARITY đặt giới hạn chặt chẽ quyền bán của người nội bộ cho tới khi dự án đủ trưởng thành (nghĩa là không còn kiểm soát trực tiếp).
3. Khung trưởng thành của CLARITY là cơ chế kiểm định phi tập trung dựa trên yếu tố kiểm soát, rõ ràng và thực tế hơn FIT21 còn nhiều điểm mơ hồ. CLARITY cũng định lượng bằng 7 tiêu chí cụ thể cho việc xác định dự án đã đủ trưởng thành hay chưa.
4. Nâng cao hiệu quả giám sát và linh hoạt cho cơ quan quản lý, bảo đảm khung pháp lý có thể phát triển và mở rộng khi ngành lớn mạnh.

CLARITY phối hợp thế nào với GENIUS Act mới được thông qua?

“Đạo luật Định hướng & Thiết lập Đổi mới Quốc gia cho Stablecoin Mỹ” (GENIUS Act) là bước tiến quan trọng hiện đại hóa hệ thống tài chính Mỹ. Hạ viện đã lập kỷ lục khi thông qua đạo luật này với tỷ lệ lưỡng đảng áp đảo (308 thuận, 122 chống, 102 nghị sĩ Dân chủ đồng ý). Tuy nhiên, luật về stablecoin mới càng làm nổi bật nhu cầu cần có khung cấu trúc thị trường như CLARITY.

Vì sao? GENIUS sẽ thúc đẩy mạnh mẽ việc áp dụng stablecoin – kéo theo nhiều hoạt động tài chính dịch chuyển lên blockchain, khiến hệ sinh thái thanh toán và giao dịch ngày càng phụ thuộc vào blockchain. Điều này đã bắt đầu diễn ra, khi nhiều đơn vị thanh toán lớn, tổ chức tài chính, mạng lưới thanh toán truyền thống… liên tục tiếp nhận và triển khai stablecoin.

Song, luật về stablecoin hiện vẫn chưa điều chỉnh blockchain – hạ tầng mà các tài sản này luân chuyển – không yêu cầu các blockchain đó phải an toàn, phi tập trung hoặc được quản trị minh bạch. Chính lỗ hổng này khiến người dùng và toàn nền kinh tế đối diện rủi ro hệ thống mới.

Khi GENIUS đã thành luật, nhu cầu có thêm CLARITY càng trở nên cấp bách.

CLARITY đưa ra các tiêu chuẩn và quy định giám sát cần thiết để đảm bảo hạ tầng bên dưới stablecoin – blockchain, giao thức, công cụ – đạt mức an toàn, minh bạch, kiểm soát tốt. Các tiêu chí khách quan, định lượng của CLARITY cũng giúp doanh nhân xác định cách thức đáp ứng chuẩn mực đó.

Nếu thiếu bộ đôi bảo vệ này – CLARITY kết hợp cùng GENIUS – việc phổ biến stablecoin có thể khiến các hạ tầng chưa được kiểm soát hoặc minh bạch phát triển nhanh hơn. Thông qua CLARITY sẽ bảo đảm stablecoin vận hành trên mạng lưới an toàn, tăng cường bảo vệ người dùng, giảm rủi ro tài chính, củng cố vị thế đồng USD và lãnh đạo của Mỹ trong hệ thống tài chính số thế hệ mới.

Tiếp theo là gì?

Sau khi được Hạ viện thông qua, CLARITY sẽ được chuyển lên Thượng viện. Tại đây, Ủy ban Ngân hàng và Ủy ban Nông nghiệp Thượng viện có thể thảo luận, cùng điều chỉnh dự luật này rồi trình toàn Thượng viện biểu quyết.

Nhiều khả năng, một nhóm Thượng nghị sĩ lưỡng đảng sẽ đưa ra một dự luật riêng về cấu trúc thị trường crypto, với nội dung khá tương tự CLARITY. Các Ủy ban Ngân hàng và Nông nghiệp sẽ xem xét dự luật này, nếu đồng thuận sẽ đưa ra sàn Thượng viện để tiến hành biểu quyết.

Nếu cả hai viện đều thông qua dự luật của mình, Hạ viện và Thượng viện cần thương lượng thống nhất nội dung – qua thương lượng trực tiếp hoặc qua ủy ban lưỡng viện – rồi mỗi viện thông qua phiên bản cuối cùng.

Khi nào các bước này sẽ được thực hiện? Lãnh đạo chủ chốt ở cả Hạ viện lẫn Thượng viện đặt mục tiêu trình dự luật cấu trúc thị trường lên Tổng thống ký ban hành trước cuối tháng 9.

Bạn có thể làm gì?

Với 216 phiếu của đảng Cộng hòa và 78 phiếu của đảng Dân chủ, CLARITY kế thừa xung lực lưỡng đảng vốn có từ FIT21 (vốn được thông qua tại Hạ viện với 71 phiếu Dân chủ). CLARITY đã cải tiến vượt trội so với FIT21 – với hệ thống bảo vệ người dùng mạnh mẽ hơn, tiêu chuẩn phi tập trung rõ ràng hơn, đồng thời phù hợp hơn với mô hình quản lý hiện tại.

Việc thông qua CLARITY sẽ bảo đảm Mỹ duy trì vị thế dẫn đầu về hạ tầng blockchain toàn cầu, mang lại lợi ích cho cả nhà phát triển lẫn người dùng. Là một nỗ lực lưỡng đảng nghiêm túc, CLARITY dung hòa xuất sắc giữa đổi mới và giám sát. Đây là cơ hội để Quốc hội cùng lúc bảo vệ người tiêu dùng và kiến tạo nền tảng cho kinh tế số, tạo việc làm và cơ hội phát triển, mở đường cho cột mốc đổi mới công nghệ quan trọng tiếp theo – tương tự như PC, điện toán đám mây và thiết bị di động trước đây.

Chúng ta đang ở thời điểm quyết định. Để góp sức, hãy chủ động liên hệ Thượng nghị sĩ địa phương hoặc tham gia Stand with Crypto để kêu gọi ủng hộ CLARITY Act. Đây không chỉ là chuyện của ngành crypto – mà còn là cam kết đảm bảo Internet tương lai phải dân chủ, cởi mở và an toàn cho tất cả mọi người.

Lưu ý:

1. Bài viết này được đăng lại từ [a16zcrypto]. Mọi bản quyền thuộc về tác giả gốc [Miles Jennings và Aiden Slavin]. Nếu có ý kiến về việc đăng lại, vui lòng liên hệ đội ngũ Gate Learn, chúng tôi sẽ xử lý kịp thời.
2. Tuyên bố miễn trách nhiệm: Quan điểm trong bài viết này hoàn toàn thuộc về tác giả và không cấu thành bất kỳ tư vấn đầu tư nào.
3. Bản dịch bài viết sang các ngôn ngữ khác do đội ngũ Gate Learn thực hiện. Nếu không được ghi chú, nghiêm cấm sao chép, phân phối hoặc đạo văn bản dịch này.