Từ số không đến số một: Tổng quan về lịch sử phát triển và logic giá trị độc đáo của meme coin
Bài viết này hệ thống hóa quá trình phát triển của meme coin, thông qua phân tích các trường hợp điển hình và tiết lộ logic giá trị độc đáo của nó: khác với tài sản tài chính truyền thống, giá trị cốt lõi của meme coin thể hiện ở "khả năng truyền bá văn hóa × sự đồng thuận của cộng đồng", thay vì hoàn toàn dựa vào công nghệ hoặc giá trị thực tiễn. Dựa trên các đặc điểm tiến hóa của nó, có thể chia thành ba giai đoạn phát triển chính:
1. Phá đất/Mở rộng nền tảng (2013-2016) - Tăng trưởng hoang dã, sóng lớn rửa trôi cát.
Loại hoa nở chớp nhoáng: độ hot ngắn hạn, thiếu sự tích lũy văn hóa, nhanh chóng biến mất. (Như Mooncoin, TIPS, Nyancoin)
Kiểu tướng quân luôn chiến thắng: Biểu tượng văn hóa + Động lực cộng đồng, sống lâu dài. (Như DOGE)
2. Ẩn mình/Bùng nổ (2017-2021) - Thời đại hợp đồng thông minh, meme coin chào đón sự biến đổi chất lượng
Hình dạng sao băng: Được thúc đẩy bởi đầu cơ, bong bóng nhanh chóng vỡ. (Như UET, HOGE)
Hình thức ánh sáng vĩnh cửu: mở rộng sinh thái, phá vỡ hạn chế. (Như ShibaSwap của SHIB)
Đột phá chuyển đổi: Cố gắng đổi mới, nhưng chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố hạn chế, tiến triển chậm. (Như bản đồ vũ trụ của FLOKI, sự liên kết chuỗi công cộng của SAMO)
3. Lắng đọng/Tái cấu trúc (2022-2025) - Sự nổi lên của câu chuyện mới, thị trường bắt đầu tái cấu trúc
Loại hình giao dịch ngắn hạn: dựa vào các điểm nóng, rủi ro rất cao. (Ví dụ: Cơn sốt kể chuyện chính trị của TRUMP)
Động lực sinh thái: Dựa vào chuỗi công khai, bùng nổ trong ngắn hạn. (Ví dụ: WIF, BONK)
Đổi mới kể chuyện: AI + Meme, thổi phồng khái niệm, khủng hoảng niềm tin. (Như GOAT)
Biểu tượng văn hóa: IP hot trên mạng, độ phổ biến ngắn hạn. (như MOODENG)
Meme coin sẽ tiếp tục phải đối mặt với thử thách cân bằng giữa "sự thao túng và thực chất", trong khi đổi mới công nghệ (như AI, DeFAI) và xây dựng cộng đồng sẽ trở thành những yếu tố then chốt. Mặc dù thị trường đang trải qua điều chỉnh, nhưng như một sản phẩm điển hình của nền kinh tế chú ý, meme coin vẫn sẽ duy trì vị trí và ảnh hưởng độc đáo của nó trong lĩnh vực tiền điện tử.
Nhìn lại lịch sử, điểm lại các mạch lạc
Là một trong những sự tồn tại độc đáo nhất trong lĩnh vực tiền điện tử, meme coin vừa có thuộc tính văn hóa vừa có đặc tính tài chính. Nhìn lại lịch sử của meme coin, cũng là nhìn lại lịch sử va chạm giữa văn hóa internet và đầu cơ tài chính.
Từ những câu đùa đầy châm biếm ngay từ đầu, đến nay đồng meme đã chiếm một chỗ đứng trên thị trường, đồng meme đang kể cho chúng ta nghe rằng - trong thời đại ngày nay, có lẽ sự đồng cảm văn hóa và niềm tin cộng đồng có thể thúc đẩy việc tạo ra giá trị hơn cả các bản trắng kỹ thuật. Khi thế giới tài chính truyền thống vẫn đang cố gắng tạo ra giá trị mới, đồng meme đã định hình lại nhận thức của con người về "giá trị" bản thân.
Trong thời đại mạng xã hội chi phối, tốc độ và cách thức truyền bá thông tin đã có những thay đổi căn bản. Một meme đang thịnh hành trên Reddit hoặc Twitter có thể đạt được hàng triệu lượt xem trên toàn cầu chỉ trong vài giờ, và sức mạnh của việc lan truyền virus này hiện nay đã được chuyển đổi trực tiếp thành giá trị tài chính. Meme coin như một phương tiện hoàn hảo cho sự chuyển đổi này, đã viết lên câu chuyện và huyền thoại của riêng mình trên trục tọa độ theo thời gian.
Đột phá/Khởi đầu (2013-2016) - Thời kỳ đang phát triển, những người tiên phong dũng cảm đứng vững giữa sóng lớn; nơi sóng lớn cuốn trôi, những kẻ thất bại lặng lẽ rời khỏi sân khấu.
Giai đoạn này chứng kiến quá trình đổi mới nguyên thủy của meme coin từ con số không đến một, thể hiện một hệ sinh thái độc đáo với sự phát triển hoang dã và chọn lọc tự nhiên song song. Lấy sự ra đời của DOGE vào tháng 12 năm 2013 làm điểm khởi đầu biểu tượng, đến năm 2016 khi công nghệ hợp đồng thông minh Ethereum trở nên trưởng thành, đã cấu thành "thế kỷ sáng tạo" thuần khiết và chân thật nhất trong lịch sử phát triển của meme coin.
Về mặt kỹ thuật, trừ một vài trường hợp ngoại lệ, hầu hết các đồng meme ở giai đoạn này đều dựa trên mã nguồn phân nhánh của Bitcoin hoặc Litecoin.
Về hiệu suất thị trường, dữ liệu lịch sử từ CoinMarketCap cho thấy, các đồng meme ra đời trong thời gian này có chu kỳ hoạt động trung bình chỉ 11,7 tháng, nhưng những đồng sống sót như DOGE lại thể hiện sức sống đáng kinh ngạc.
Về mặt vị trí lịch sử, ý nghĩa nền tảng của giai đoạn này không thể bị đánh giá thấp. Thực tế, lịch sử đã cho chúng ta thấy: sự đổi mới thực sự thường nảy sinh khi chưa có quy tắc, và giai đoạn 2013-2016, nơi chưa hình thành hệ thống, chính là nơi giữ lại những gen nổi loạn và tinh thần đổi mới quý giá nhất của thế giới tiền điện tử.
Nằm im/ Bùng nổ (2017-2021) - Giữa những biến động của thủy triều, có những người thông thái tận dụng thời cơ; khi gió mây biến hóa, những người hùng mạnh mẽ gặp phải thất bại.
Trong năm năm qua, thị trường đã chứng kiến sự biến đổi của meme coin từ một nền văn hóa phụ sang tài sản tài chính chính thống. Với việc tiêu chuẩn ERC-20 được phổ biến vào năm 2017 như một bước ngoặt công nghệ, cho đến năm 2021 khi SHIB lập kỷ lục giá trị thị trường, meme coin đã hoàn thành sự chuyển mình từ "trò đùa trên mạng" đến "mô hình đầu tư hiện tượng."
Về mặt kỹ thuật, sự trưởng thành của hợp đồng thông minh đã hoàn toàn tái cấu trúc logic phát hành của meme coin. Theo dữ liệu trên chuỗi Ethereum, hầu hết các meme coin ra đời trong khoảng thời gian từ 2017 đến 2021 đều chọn áp dụng tiêu chuẩn ERC-20 hoặc dựa vào các giao thức khác, giảm chi phí phát hành xuống dưới một phần nghìn (so với hàng chục nghìn đô la cho phát triển chuỗi độc lập). Sự dân chủ hóa công nghệ như một con dao hai lưỡi này đã sinh ra cơn sốt "mọi thứ đều có thể là meme", nhưng cũng đặt ra nguy cơ cạnh tranh đồng nhất.
Đồng thời, ở cấp độ kể chuyện thị trường, dữ liệu của CoinGecko cho thấy, vào tháng 12 năm 2017, vốn hóa thị trường của DOGE lần đầu tiên vượt qua 1 tỷ USD, trong khi vào thời kỳ đỉnh cao năm 2021, tổng khối lượng giao dịch của các đồng meme trong một ngày còn vượt qua 30 tỷ USD, chiếm 12,3% toàn bộ thị trường tiền điện tử. Cần lưu ý rằng các đồng meme ra đời ở giai đoạn này có vòng đời lớn hơn nhiều so với giai đoạn trước.
Nhưng cần lưu ý rằng không phải tất cả các meme coin đều có tỷ lệ sống sót cao hơn và chu kỳ sống dài hơn, theo báo cáo nghiên cứu của chainplay cho thấy, các dự án meme coin trung bình mỗi tháng đều xảy ra cái chết vào năm 2020.
Xét về toàn bộ lịch sử tiền điện tử, sự thay đổi sâu sắc nhất trong giai đoạn này nằm ở việc tái cấu trúc nhận thức về giá trị. Khi DOGE được đưa vào các sàn giao dịch chính thống như Coinbase vào năm 2021, khi người sáng lập SHIB ẩn danh nhưng có thể tạo ra giá trị thị trường lên tới hàng tỷ đô la, tài chính truyền thống buộc phải xem xét lại bản chất của đồng meme - như báo cáo "Tài sản Meme và Kinh tế Chú ý" được phát hành bởi Sáng kiến Tiền điện tử của MIT vào năm 2021 đã chỉ ra: "Cơ chế bắt giữ giá trị của các tài sản như Dogecoin về cơ bản là chuyển đổi sự chú ý từ mạng thành phí thanh khoản". Sự chuyển đổi nhận thức này đã đặt nền tảng quan trọng cho các thử nghiệm tài chính xã hội trong kỷ nguyên Web3 tiếp theo.
Lắng đọng/Tái cấu trúc (2022-2025) - Khi cơn cuồng phong qua đi, vàng thật mới lộ ra bản sắc; Trong thế giới đại tranh, cục diện cuối cùng cũng trở nên rõ ràng.
Kể từ năm 2022, thị trường meme coin đã bắt đầu một đợt điều chỉnh sâu từ sự cuồng nhiệt sang sự lý trí. Lấy sự sụp đổ của Terra vào tháng 5 năm 2022 làm mốc phân chia, cho đến sự nổi lên của tiêu chuẩn BRC-20 vào năm 2023, hệ sinh thái meme coin đang trải qua một cuộc tái định giá giá trị khắc nghiệt nhưng cần thiết.
Theo thống kê của CoinMarketCap, tổng giá trị thị trường của meme coin đã giảm 82% trong năm 2022, nhưng các dự án hàng đầu như DOGE, SHIB vẫn giữ vị trí trong top 20 về giá trị thị trường. Một báo cáo mới từ trung tâm dữ liệu GameFi Chainplay mang tên "State of Memecoin 2024" chỉ ra rằng "97% MEMECOINS ĐÃ CHẾT". Báo cáo cũng chỉ ra: "Các nền tảng blockchain khác nhau thể hiện tỷ lệ tử vong meme coin khác nhau. Base dẫn đầu với tỷ lệ tử vong 66,91%, tiếp theo là Solana với 54,03% và Ethereum với 36,59%."
Dù vậy, vẫn không thể xem thường hoặc suy đoán xem liệu meme coin đã đi đến hồi kết của câu chuyện hay chưa. Thị trường tiền điện tử vốn dĩ đầy biến động, meme coin như một loại đặc sắc trong đó, càng khó có thể đánh giá bằng cái nhìn thông thường.
Như Giám đốc tài sản kỹ thuật số của Goldman Sachs, Mathew McDermott nói: "Các dự án meme có thể huy động vốn sau năm 2023 phải chứng minh khả năng tạo ra giá trị lâu dài vượt xa sự đầu cơ đơn giản." Cũng như nhà nghiên cứu a16z chỉ ra: "Mùa đông này đang lọc bỏ bong bóng đầu cơ, những gì còn lại sẽ là tài sản kỹ thuật số thực sự có sức bền văn hóa." Cấu trúc tương lai có thể chứng minh: những đồng meme có khả năng vượt qua các chu kỳ sẽ cuối cùng trở thành cầu nối quan trọng giữa thế giới tiền điện tử và văn hóa đại chúng.
Phân khối, đào sâu các chi tiết quan trọng
Phá đất/Khởi công (2013-2016)
Các loại tiền tệ trong giai đoạn này có thể được chia thành các loại sau đây dựa trên vòng đời/độ hoạt động của cộng đồng/thay đổi giá trị thị trường.
Hoa nở trong chốc lát
Trong hệ sinh thái tiền điện tử phát triển nhanh chóng với động lực đổi mới, những dự án thiếu sức sống bền vững chắc chắn chỉ có thể trở thành những khách qua đường vội vã. Chúng có thể thu hút sự chú ý của thị trường trong một thời gian nhất định, nhưng cuối cùng khó có thể thoát khỏi số phận "nở hoa nhất thời". Dù có thể rực rỡ khi nở, nhưng khó có thể duy trì sức nóng lâu dài.
Mooncoin - Một giấc mơ "đặt chân lên mặt trăng" chưa hoàn thành
Là một đồng meme giải trí với khẩu hiệu "Đến mặt trăng (To the Moon)", cuộc đời ngắn ngủi của nó không thể mang nổi tham vọng của một câu chuyện vĩ đại như vậy. Như Crypto Briefing đã từng nói vào năm 2015: "Mooncoin không có bất kỳ trường hợp sử dụng thực tế nào liên quan đến không gian hoặc việc lên mặt trăng, ngoài cái tên."
Nhìn lại quỹ đạo phát triển từ 2014 đến 2018 (lần cập nhật cuối cùng trên GitHub vào năm 2018 (v1.8.0), gần như đánh dấu sự biến mất thực chất của dự án), mooncoin có những màn trình diễn ban đầu có thể coi là ấn tượng: trong năm đầu tiên ra mắt đã thiết lập kỷ lục tăng trưởng hơn 300% trong một ngày; số lượng thảo luận trên cộng đồng Reddit r/Mooncoin trong một tháng vượt quá 5000 bài viết; hợp tác với nền tảng trò chơi Moonrocket (sau đó dự án này đã đóng cửa); thậm chí được Coindesk gọi là "đồng coin đùa giỡn nghiêm túc nhất".
Tuy nhiên, sau ánh sáng rực rỡ là một khoảng lặng dài: Năm 2015, việc các sàn giao dịch chính thống ngừng niêm yết đã khiến giá trị thị trường giảm hơn 90%; Năm sau, các thành viên trong nhóm phát triển ẩn danh thông báo "ngủ vô thời hạn"; Cho đến năm 2018, dự án mới có một chút hồi sinh - nhưng điều này không xuất phát từ những đột phá nội tại, mà nhờ vào hai yếu tố bên ngoài lớn: Một là sự phục hồi chung của thị trường tiền điện tử (Bitcoin đã phục hồi từ 13,000 đô la lên 17,000 đô la trong Q1 năm 2018, kéo theo sự tăng giá của các đồng coin khác); Hai là việc SpaceX phóng tên lửa Falcon Heavy đã làm sống lại meme "To the Moon", video parodi "Mooncoin đếm ngược đến mặt trăng" do các thành viên trong cộng đồng sản xuất đã mang lại lưu lượng truy cập bất ngờ.
Thật đáng tiếc khi Mooncoin không thể nắm bắt cơ hội cuối cùng này. Nhóm phát triển tuyên bố sẽ tạo ra trò chơi "Căn cứ trên Mặt Trăng" trong vũ trụ ảo nhưng cuối cùng bản trắng cũng không thể ra mắt, thậm chí cái gọi là "trò chơi vũ trụ ảo" chỉ là một video trình diễn Unity. Sau đó, với việc Bitcoin giảm 60% vào tháng 4 năm 2018, sự hào hứng của thị trường giảm sút, Mooncoin hoàn toàn biến mất khỏi sân khấu. Như một bản tóm tắt của Delphi Digital trong "Báo cáo chu kỳ tiền điện tử" (2019): "Lần hồi sinh này đã chứng minh quy luật tàn khốc của Meme coin - các dự án thiếu sự tích lũy văn hóa, bất kỳ cập nhật công nghệ nào cũng chỉ là kim tiêm kéo dài sự sống."
Fedoracoin (TIPS) - Một sự công nhận "quý ông" nhỏ bé.
FedoraCoin (TIPS) ra đời vào ngày 22 tháng 12 năm 2013, với cốt lõi không nhắm vào thị trường đại chúng, mà chính xác nhắm đến nhóm văn hóa phụ "Fedora-wearing neckbeard" ("kẻ gõ bàn phím" đội mũ phớt) trên Reddit. Sự định hướng rất cụ thể này đã giúp nó nhanh chóng phát triển trong các cộng đồng nhất định.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
Lịch sử phát triển của Meme coin: Con đường tái cấu trúc giá trị từ DOGE đến SHIB
Từ số không đến số một: Tổng quan về lịch sử phát triển và logic giá trị độc đáo của meme coin
Bài viết này hệ thống hóa quá trình phát triển của meme coin, thông qua phân tích các trường hợp điển hình và tiết lộ logic giá trị độc đáo của nó: khác với tài sản tài chính truyền thống, giá trị cốt lõi của meme coin thể hiện ở "khả năng truyền bá văn hóa × sự đồng thuận của cộng đồng", thay vì hoàn toàn dựa vào công nghệ hoặc giá trị thực tiễn. Dựa trên các đặc điểm tiến hóa của nó, có thể chia thành ba giai đoạn phát triển chính:
1. Phá đất/Mở rộng nền tảng (2013-2016) - Tăng trưởng hoang dã, sóng lớn rửa trôi cát.
2. Ẩn mình/Bùng nổ (2017-2021) - Thời đại hợp đồng thông minh, meme coin chào đón sự biến đổi chất lượng
3. Lắng đọng/Tái cấu trúc (2022-2025) - Sự nổi lên của câu chuyện mới, thị trường bắt đầu tái cấu trúc
Meme coin sẽ tiếp tục phải đối mặt với thử thách cân bằng giữa "sự thao túng và thực chất", trong khi đổi mới công nghệ (như AI, DeFAI) và xây dựng cộng đồng sẽ trở thành những yếu tố then chốt. Mặc dù thị trường đang trải qua điều chỉnh, nhưng như một sản phẩm điển hình của nền kinh tế chú ý, meme coin vẫn sẽ duy trì vị trí và ảnh hưởng độc đáo của nó trong lĩnh vực tiền điện tử.
Nhìn lại lịch sử, điểm lại các mạch lạc
Là một trong những sự tồn tại độc đáo nhất trong lĩnh vực tiền điện tử, meme coin vừa có thuộc tính văn hóa vừa có đặc tính tài chính. Nhìn lại lịch sử của meme coin, cũng là nhìn lại lịch sử va chạm giữa văn hóa internet và đầu cơ tài chính.
Từ những câu đùa đầy châm biếm ngay từ đầu, đến nay đồng meme đã chiếm một chỗ đứng trên thị trường, đồng meme đang kể cho chúng ta nghe rằng - trong thời đại ngày nay, có lẽ sự đồng cảm văn hóa và niềm tin cộng đồng có thể thúc đẩy việc tạo ra giá trị hơn cả các bản trắng kỹ thuật. Khi thế giới tài chính truyền thống vẫn đang cố gắng tạo ra giá trị mới, đồng meme đã định hình lại nhận thức của con người về "giá trị" bản thân.
Trong thời đại mạng xã hội chi phối, tốc độ và cách thức truyền bá thông tin đã có những thay đổi căn bản. Một meme đang thịnh hành trên Reddit hoặc Twitter có thể đạt được hàng triệu lượt xem trên toàn cầu chỉ trong vài giờ, và sức mạnh của việc lan truyền virus này hiện nay đã được chuyển đổi trực tiếp thành giá trị tài chính. Meme coin như một phương tiện hoàn hảo cho sự chuyển đổi này, đã viết lên câu chuyện và huyền thoại của riêng mình trên trục tọa độ theo thời gian.
Đột phá/Khởi đầu (2013-2016) - Thời kỳ đang phát triển, những người tiên phong dũng cảm đứng vững giữa sóng lớn; nơi sóng lớn cuốn trôi, những kẻ thất bại lặng lẽ rời khỏi sân khấu.
Giai đoạn này chứng kiến quá trình đổi mới nguyên thủy của meme coin từ con số không đến một, thể hiện một hệ sinh thái độc đáo với sự phát triển hoang dã và chọn lọc tự nhiên song song. Lấy sự ra đời của DOGE vào tháng 12 năm 2013 làm điểm khởi đầu biểu tượng, đến năm 2016 khi công nghệ hợp đồng thông minh Ethereum trở nên trưởng thành, đã cấu thành "thế kỷ sáng tạo" thuần khiết và chân thật nhất trong lịch sử phát triển của meme coin.
Về mặt kỹ thuật, trừ một vài trường hợp ngoại lệ, hầu hết các đồng meme ở giai đoạn này đều dựa trên mã nguồn phân nhánh của Bitcoin hoặc Litecoin.
Về hiệu suất thị trường, dữ liệu lịch sử từ CoinMarketCap cho thấy, các đồng meme ra đời trong thời gian này có chu kỳ hoạt động trung bình chỉ 11,7 tháng, nhưng những đồng sống sót như DOGE lại thể hiện sức sống đáng kinh ngạc.
Về mặt vị trí lịch sử, ý nghĩa nền tảng của giai đoạn này không thể bị đánh giá thấp. Thực tế, lịch sử đã cho chúng ta thấy: sự đổi mới thực sự thường nảy sinh khi chưa có quy tắc, và giai đoạn 2013-2016, nơi chưa hình thành hệ thống, chính là nơi giữ lại những gen nổi loạn và tinh thần đổi mới quý giá nhất của thế giới tiền điện tử.
Nằm im/ Bùng nổ (2017-2021) - Giữa những biến động của thủy triều, có những người thông thái tận dụng thời cơ; khi gió mây biến hóa, những người hùng mạnh mẽ gặp phải thất bại.
Trong năm năm qua, thị trường đã chứng kiến sự biến đổi của meme coin từ một nền văn hóa phụ sang tài sản tài chính chính thống. Với việc tiêu chuẩn ERC-20 được phổ biến vào năm 2017 như một bước ngoặt công nghệ, cho đến năm 2021 khi SHIB lập kỷ lục giá trị thị trường, meme coin đã hoàn thành sự chuyển mình từ "trò đùa trên mạng" đến "mô hình đầu tư hiện tượng."
Về mặt kỹ thuật, sự trưởng thành của hợp đồng thông minh đã hoàn toàn tái cấu trúc logic phát hành của meme coin. Theo dữ liệu trên chuỗi Ethereum, hầu hết các meme coin ra đời trong khoảng thời gian từ 2017 đến 2021 đều chọn áp dụng tiêu chuẩn ERC-20 hoặc dựa vào các giao thức khác, giảm chi phí phát hành xuống dưới một phần nghìn (so với hàng chục nghìn đô la cho phát triển chuỗi độc lập). Sự dân chủ hóa công nghệ như một con dao hai lưỡi này đã sinh ra cơn sốt "mọi thứ đều có thể là meme", nhưng cũng đặt ra nguy cơ cạnh tranh đồng nhất.
Đồng thời, ở cấp độ kể chuyện thị trường, dữ liệu của CoinGecko cho thấy, vào tháng 12 năm 2017, vốn hóa thị trường của DOGE lần đầu tiên vượt qua 1 tỷ USD, trong khi vào thời kỳ đỉnh cao năm 2021, tổng khối lượng giao dịch của các đồng meme trong một ngày còn vượt qua 30 tỷ USD, chiếm 12,3% toàn bộ thị trường tiền điện tử. Cần lưu ý rằng các đồng meme ra đời ở giai đoạn này có vòng đời lớn hơn nhiều so với giai đoạn trước.
Nhưng cần lưu ý rằng không phải tất cả các meme coin đều có tỷ lệ sống sót cao hơn và chu kỳ sống dài hơn, theo báo cáo nghiên cứu của chainplay cho thấy, các dự án meme coin trung bình mỗi tháng đều xảy ra cái chết vào năm 2020.
Xét về toàn bộ lịch sử tiền điện tử, sự thay đổi sâu sắc nhất trong giai đoạn này nằm ở việc tái cấu trúc nhận thức về giá trị. Khi DOGE được đưa vào các sàn giao dịch chính thống như Coinbase vào năm 2021, khi người sáng lập SHIB ẩn danh nhưng có thể tạo ra giá trị thị trường lên tới hàng tỷ đô la, tài chính truyền thống buộc phải xem xét lại bản chất của đồng meme - như báo cáo "Tài sản Meme và Kinh tế Chú ý" được phát hành bởi Sáng kiến Tiền điện tử của MIT vào năm 2021 đã chỉ ra: "Cơ chế bắt giữ giá trị của các tài sản như Dogecoin về cơ bản là chuyển đổi sự chú ý từ mạng thành phí thanh khoản". Sự chuyển đổi nhận thức này đã đặt nền tảng quan trọng cho các thử nghiệm tài chính xã hội trong kỷ nguyên Web3 tiếp theo.
Lắng đọng/Tái cấu trúc (2022-2025) - Khi cơn cuồng phong qua đi, vàng thật mới lộ ra bản sắc; Trong thế giới đại tranh, cục diện cuối cùng cũng trở nên rõ ràng.
Kể từ năm 2022, thị trường meme coin đã bắt đầu một đợt điều chỉnh sâu từ sự cuồng nhiệt sang sự lý trí. Lấy sự sụp đổ của Terra vào tháng 5 năm 2022 làm mốc phân chia, cho đến sự nổi lên của tiêu chuẩn BRC-20 vào năm 2023, hệ sinh thái meme coin đang trải qua một cuộc tái định giá giá trị khắc nghiệt nhưng cần thiết.
Theo thống kê của CoinMarketCap, tổng giá trị thị trường của meme coin đã giảm 82% trong năm 2022, nhưng các dự án hàng đầu như DOGE, SHIB vẫn giữ vị trí trong top 20 về giá trị thị trường. Một báo cáo mới từ trung tâm dữ liệu GameFi Chainplay mang tên "State of Memecoin 2024" chỉ ra rằng "97% MEMECOINS ĐÃ CHẾT". Báo cáo cũng chỉ ra: "Các nền tảng blockchain khác nhau thể hiện tỷ lệ tử vong meme coin khác nhau. Base dẫn đầu với tỷ lệ tử vong 66,91%, tiếp theo là Solana với 54,03% và Ethereum với 36,59%."
Dù vậy, vẫn không thể xem thường hoặc suy đoán xem liệu meme coin đã đi đến hồi kết của câu chuyện hay chưa. Thị trường tiền điện tử vốn dĩ đầy biến động, meme coin như một loại đặc sắc trong đó, càng khó có thể đánh giá bằng cái nhìn thông thường.
Như Giám đốc tài sản kỹ thuật số của Goldman Sachs, Mathew McDermott nói: "Các dự án meme có thể huy động vốn sau năm 2023 phải chứng minh khả năng tạo ra giá trị lâu dài vượt xa sự đầu cơ đơn giản." Cũng như nhà nghiên cứu a16z chỉ ra: "Mùa đông này đang lọc bỏ bong bóng đầu cơ, những gì còn lại sẽ là tài sản kỹ thuật số thực sự có sức bền văn hóa." Cấu trúc tương lai có thể chứng minh: những đồng meme có khả năng vượt qua các chu kỳ sẽ cuối cùng trở thành cầu nối quan trọng giữa thế giới tiền điện tử và văn hóa đại chúng.
Phân khối, đào sâu các chi tiết quan trọng
Phá đất/Khởi công (2013-2016)
Các loại tiền tệ trong giai đoạn này có thể được chia thành các loại sau đây dựa trên vòng đời/độ hoạt động của cộng đồng/thay đổi giá trị thị trường.
Hoa nở trong chốc lát
Trong hệ sinh thái tiền điện tử phát triển nhanh chóng với động lực đổi mới, những dự án thiếu sức sống bền vững chắc chắn chỉ có thể trở thành những khách qua đường vội vã. Chúng có thể thu hút sự chú ý của thị trường trong một thời gian nhất định, nhưng cuối cùng khó có thể thoát khỏi số phận "nở hoa nhất thời". Dù có thể rực rỡ khi nở, nhưng khó có thể duy trì sức nóng lâu dài.
Mooncoin - Một giấc mơ "đặt chân lên mặt trăng" chưa hoàn thành
Là một đồng meme giải trí với khẩu hiệu "Đến mặt trăng (To the Moon)", cuộc đời ngắn ngủi của nó không thể mang nổi tham vọng của một câu chuyện vĩ đại như vậy. Như Crypto Briefing đã từng nói vào năm 2015: "Mooncoin không có bất kỳ trường hợp sử dụng thực tế nào liên quan đến không gian hoặc việc lên mặt trăng, ngoài cái tên."
Nhìn lại quỹ đạo phát triển từ 2014 đến 2018 (lần cập nhật cuối cùng trên GitHub vào năm 2018 (v1.8.0), gần như đánh dấu sự biến mất thực chất của dự án), mooncoin có những màn trình diễn ban đầu có thể coi là ấn tượng: trong năm đầu tiên ra mắt đã thiết lập kỷ lục tăng trưởng hơn 300% trong một ngày; số lượng thảo luận trên cộng đồng Reddit r/Mooncoin trong một tháng vượt quá 5000 bài viết; hợp tác với nền tảng trò chơi Moonrocket (sau đó dự án này đã đóng cửa); thậm chí được Coindesk gọi là "đồng coin đùa giỡn nghiêm túc nhất".
Tuy nhiên, sau ánh sáng rực rỡ là một khoảng lặng dài: Năm 2015, việc các sàn giao dịch chính thống ngừng niêm yết đã khiến giá trị thị trường giảm hơn 90%; Năm sau, các thành viên trong nhóm phát triển ẩn danh thông báo "ngủ vô thời hạn"; Cho đến năm 2018, dự án mới có một chút hồi sinh - nhưng điều này không xuất phát từ những đột phá nội tại, mà nhờ vào hai yếu tố bên ngoài lớn: Một là sự phục hồi chung của thị trường tiền điện tử (Bitcoin đã phục hồi từ 13,000 đô la lên 17,000 đô la trong Q1 năm 2018, kéo theo sự tăng giá của các đồng coin khác); Hai là việc SpaceX phóng tên lửa Falcon Heavy đã làm sống lại meme "To the Moon", video parodi "Mooncoin đếm ngược đến mặt trăng" do các thành viên trong cộng đồng sản xuất đã mang lại lưu lượng truy cập bất ngờ.
Thật đáng tiếc khi Mooncoin không thể nắm bắt cơ hội cuối cùng này. Nhóm phát triển tuyên bố sẽ tạo ra trò chơi "Căn cứ trên Mặt Trăng" trong vũ trụ ảo nhưng cuối cùng bản trắng cũng không thể ra mắt, thậm chí cái gọi là "trò chơi vũ trụ ảo" chỉ là một video trình diễn Unity. Sau đó, với việc Bitcoin giảm 60% vào tháng 4 năm 2018, sự hào hứng của thị trường giảm sút, Mooncoin hoàn toàn biến mất khỏi sân khấu. Như một bản tóm tắt của Delphi Digital trong "Báo cáo chu kỳ tiền điện tử" (2019): "Lần hồi sinh này đã chứng minh quy luật tàn khốc của Meme coin - các dự án thiếu sự tích lũy văn hóa, bất kỳ cập nhật công nghệ nào cũng chỉ là kim tiêm kéo dài sự sống."
Fedoracoin (TIPS) - Một sự công nhận "quý ông" nhỏ bé.
FedoraCoin (TIPS) ra đời vào ngày 22 tháng 12 năm 2013, với cốt lõi không nhắm vào thị trường đại chúng, mà chính xác nhắm đến nhóm văn hóa phụ "Fedora-wearing neckbeard" ("kẻ gõ bàn phím" đội mũ phớt) trên Reddit. Sự định hướng rất cụ thể này đã giúp nó nhanh chóng phát triển trong các cộng đồng nhất định.