Kripto Varlıklar Orta Doğu Jeopolitikasının Yeni Savaş Alanı

İran ile İsrail arasındaki anlaşmazlık, Kripto Varlıklar alanına sıçradı. 18 Haziran 2025'te, İran'ın en büyük kripto para borsası Nobitex, ciddi bir siber saldırıya uğrayarak yaklaşık 90 milyon dolarlık varlık çalındı. "Serçe Avcısı" olarak kendini tanıtan bir hacker grubu, bunun sorumluluğunu üstlendi ve Nobitex'i İran hükümetinin uluslararası yaptırımları aşmasına yardımcı olmakla suçladı.

Bu olay, sadece İran'ın büyük Kripto Varlıklar pazarını ortaya çıkarmakla kalmıyor, aynı zamanda İslam teokrasisi ile yönetilen bu ülkenin Kripto Varlıklar sektörüyle derin bir şekilde iç içe geçtiğini de vurguluyor.

Kripto Varlıklar'ın İran'da Yükselme Nedenleri

İran'ın kripto varlıklara olan ilgisi, öncelikle ekonomik ve jeopolitik baskılardan kaynaklanıyor. Sert uluslararası yaptırımlarla karşı karşıya kalan İran'ın geleneksel finansal kanalları kısıtlanmış durumda, bu nedenle kripto varlıklar alternatif bir araç olarak görülüyor. Ayrıca, iç ekonomik koşullar da kripto pazarının gelişimini teşvik etti. Yüksek enflasyon ve para değer kaybı baskısıyla karşılaşan birçok İranlı, kripto varlıkları değer koruma ve varlık çeşitlendirme aracı olarak kullanıyor.

Veri platformu analizine göre, 2022 yılında İran'daki büyük borsalara akan Kripto Varlıklar toplam miktarı 3 milyar dolara yaklaşırken, Nobitex yaklaşık %87 pazar payına sahip. Bu yerel borsaların, kara para aklamayla mücadele ve müşteri tanıma gibi düzenlemelere uyması gerekmektedir.

İran Hükümeti'nin Blockchain Yapılanması

İran hükümeti son yıllarda blok zinciri teknolojisi alanında da bazı adımlar atmıştır. İki resmi destekli blok zinciri projesi olan Kuknos ve Borna, sırasıyla büyük bankalar ve merkez bankası tarafından desteklenmekte olup, finansal sistemin verimliliğini artırmayı hedeflemektedir. Ayrıca, İran'ın Rusya ile birlikte finansal yaptırımlardan kaçınmak için altın destekli bir sınır ötesi stabilcoin çıkarma planları yaptığı iddia edilmektedir.

Zengin enerji kaynaklarının faydasıyla, İran 2018 yılında kripto varlıklar madenciliğini yasal bir sektör olarak tanıdı. Ancak, yüksek enerji sübvansiyonlarının getirdiği elektrik şebekesi yükü ve sıkı düzenleyici gereksinimler nedeniyle, birçok madencilik alanı yeraltına geçmeyi veya kurallara aykırı faaliyet göstermeyi tercih etti. 2024 yılına kadar, İran'ın dünya genelindeki Bitcoin hash gücündeki payı yaklaşık %3.1'e düşmüştür.

İran Kripto Varlıklar Politikalarının Değişimi

İran hükümetinin kripto varlıklara yönelik tutumu, açık bir yaklaşımdan sıkı bir yaklaşıma geçiş süreci geçirdi. 2018 yılından itibaren hükümet, dijital para madenciliğini yasadışı sanayi olarak resmi olarak tanıdı ve ilgili önlemleri aldı. Ancak, elektrik sıkıntısı sorunlarının artmasıyla birlikte, hükümet geçici yasaklar ve mevsimsel kısıtlamalar uygulamaya başladı.

Ticaret düzenlemesi açısından, İran Merkez Bankası 2020 yılında yurtiçinde yabancı madencilikle elde edilen dijital para birimlerinin bireysel kullanımını yasakladı. 2024 yılının sonuna kadar, düzenleme odak noktası kripto ticaretinin kendisine kaydırıldı ve tüm yerel borsaların düzenleme sistemine bağlanmasını talep eden hükümet tarafından belirlenen bir ticaret arayüzü tanıtıldı.

2025 yılının Şubat ayında, İran resmi olarak herhangi bir ortamda ve platformda kripto varlıklar reklamlarının yayınlanmasını yasakladığını duyurdu. Nobitex siber saldırısının ardından, hükümet kontrolü daha da sıkılaştırdı ve "şifreleme işlemleri sokağa çıkma yasağı" uyguladı; bu, yurt içindeki kripto platformlarının yalnızca her gün 10:00 ile 20:00 saatleri arasında faaliyet göstermesine izin verildiği anlamına geliyor.

Kripto Varlıklar ve İslam Öğretilerinin İlişkisi

İslam Cumhuriyeti olarak İran, kripto varlıkların geliştirilmesinde İslam hukuku normlarını dikkate almak zorundadır. İran'ın en yüksek lideri Hamaney bu konuda nispeten açık bir tutum sergilemekte, ülke yasalarına uyulduğu sürece kripto para ticaretinin otomatik olarak İslam inançlarına aykırı olmadığını düşünmektedir.

Ancak, farklı din bilimcilerin görüşleri birbiriyle tutarlı değildir. Bazı muhafazakar akademisyenler, Kripto Varlıkların birçok belirsizlik barındırdığını ve İslami hukukun gerekliliklerine uymadığını düşünmektedir. İran resmi olarak, pratik uygulamalarda şifreleme faaliyetlerinin ulusal yasalarla izin verilen ve denetim çerçevesinde gerçekleştirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır; bu, dini öğretilerle modern ekonomik uygulamalar arasında bir denge sağlamaktadır.

Kripto Varlıklar Pazarının Mevcut Durumu ve Zorlukları

Çok sayıda belirsizlik faktörüyle karşılaşmasına rağmen, kripto varlıklar İran'daki gençler ve teknoloji çalışanlarının ilgisini çekmeye devam ediyor. Bilgi teknolojilerinin gelişimi ve akıllı telefonların yaygınlaşmasıyla, sıradan insanların dijital para ticaretine katılma eşiği düşüyor.

Ancak, kripto varlıklar pazarına katılmak riskleri de beraberinde getiriyor. İran'daki düşük şifreleme bilgisi seviyeleri, suçlulara fırsatlar sunuyor ve dolandırıcılık vakaları artış gösteriyor. Kara pazar üzerindeki anonim işlemler, denetim açısından zorluklar yaratıyor. Ayrıca, piyasanın kendisi aşırı dalgalanma gösteriyor ve olgun hukuki korumaların eksikliği, bazı İran ailelerinin bu tür varlıklara karşı temkinli bir tutum sergilemesine neden oluyor.

Genel olarak, Kripto Varlıklar'ın İran'da giderek daha fazla kabul görmesine rağmen, bunların yasallığı, güvenliği ve ahlaki durumu etrafındaki tartışmalar devam etmektedir. Mevcut durumda İran'ın siber kontrol ve jeopolitik çatışmalarla karşı karşıya olması, kripto pazarının gelişim perspektifini daha da belirsiz hale getirmektedir.